Een boete van €450 of negen dagen cel eiste de Officier van Justitie op 7 oktober tegen FVD Kamerlid Pepijn van Houwelingen voor een op 24 september 2022 op Twitter geplaatste meme. Het bedrag moet de ‘onnodig grievende’ belediging compenseren dat voormalige ministers Ernst Kuipers en Karien van Gennip als gevolg van de tweet zeggen te hebben ondervonden. Van Houwelingen stelt dat de tweet bedoeld was als waarschuwing tegen de ondemocratische uitrol van een gevaarlijke, inherent totalitaire ideologie en dat de tweet binnen de vrijheid van meningsuiting valt die politici in Nederland genieten. Het proces wordt echter gebruikt om de oppositie, FVD, monddood te maken, aldus de parlementariër.
De meme was een reactie op een dag eerder door Kuipers getweette foto waarop te zien was dat hij, samen met de toenmalige minister Karien van Gennip een ‘SDG-vlag’ hees vóór hun ministeries (VWS en SZW). Kuipers schreef: “Een gezonde en leefbare planeet voor iedereen, daar kunnen we als ministerie en zorgsector samen aan werken. Daarom moeten we de Sustainable Development Goals in 2030 halen.”
Van Houwelingen re-tweette het bericht van Kuipers diezelfde dag en noemde het de ‘Great Reset vlag’. Een dag later tweette hij de foto van Kuipers met daarnaast kopie waarop de SDG-vlag vervangen was door de vlag van de Duitse nationaalsocialisten uit de vorige eeuw, met de tekst: “De façade en de werkelijkheid. #SDGs”.
De tweet, die hij vanaf zijn openbare, als parlementariër gebruikte account zond, moest lezers “wijzen op de gevaren die (…) de democratische rechtsstaat bedreigen.” Van Houwelingen is er namelijk van overtuigd dat “de sustainable development goals (SDG’s) van de Verenigde Naties, niet kunnen worden gerealiseerd in een vrije samenleving, maar dat voor het realiseren van die doelen een dictatoriale of communistische samenleving noodzakelijk is.”
De illustratie – die van Houwelingen op Twitter tegenkwam en niet zelf bewerkt had – was aanleiding voor de twee ministers om aangifte te doen. Ze verzochten het Openbaar Ministerie “dringend” tot vervolging over te gaan, ook al had Van Houwelingen de meme de dag na publicatie al verwijderd en vervangen door een tweede versie, waarin de Nazi-vlag door de communistische vlag met hamer en sikkel was vervangen. Die vlag zou de lading beter dekken, schreef de parlementariër toen. Deze vergelijking leidde niet tot een aangifte.
De beschuldiging van smaad werd tijdens de zitting al snel van tafel geveegd. De Officier van Justitie was het eens met de advocaat van Van Houwelingen, Mr. Van Gessel, dat het Kamerlid de ministers inderdaad geen kwalijke eigenschappen of onrechtmatige gedragingen had toegedicht. Ze hield het bij een onnodig grievende belediging – te grievend om onder de vrijheid van meningsuiting, zelf voor een politicus, te vallen. De tweet had namelijk geleid tot meerdere vijandige reacties aan het adres van de ministers.
Ze beriep zich op een uitspraak van de Hoge Raad, waarin gesteld wordt dat context en artistieke expressie meewegen, maar dat meningsvrijheid voor politici beperkt geldt, als een uiting aanzet tot haat en geweld en onverdraagzaamheid behelst, of als het een waardeoordeel is. Daarmee leek de officier te impliceren dat het gevaar dat Van Houwelingen in de SDG-agenda ziet een waardeoordeel betreft en “feitelijke grondslag” ontbeert.
Van Houwelingen wierp tegen dat een parlementariër zeer ruime meningsvrijheid geniet, zowel qua inhoud als qua vorm. Het vergelijken van twee zaken is bovendien niet hetzelfde als het gelijkstellen ervan. Ook kan een Kamerlid niet verantwoordelijk gehouden worden voor de reacties die hij met zijn uitlatingen oproept. Hij wees erop dat Kuipers er zelf voor gekozen had de vlag vóór twee ministeries te hijsen en daarover te tweeten. Dat is een politieke, ja zelfs activistische (voor een politicus ongebruikelijke) daad; Kuipers wist dat dat reacties kon oproepen, aldus Van Houwelingen.
De FVD-er zei het te betreuren dat er enkele onaangename teksten op zijn tweet volgden, maar als Kamerleden zich druk moeten maken om wat de mogelijke reacties op hun uitingen zouden kunnen zijn, “dan kunnen we de Kamer wel opdoeken”, zo stelde hij.
De officier betwiste dat het Van Houwelingen om de ideologie te doen was. Hij zou hun persoonlijke eer en goede naam hebben aangetast. Als mensen een vlag hijsen, dan betekent dat, dat ze achter de betekenis van die vlag staan, aldus de officier. Door een Nazi-vlag te gebruiken, zou Van Houwelingen geïmpliceerd hebben dat Van Gennip en Kuipers het nationaalsocialisme aanhangen.
Van Houwelingen ontkende de persoonlijke belediging. De vlag van het nationaalsocialisme vertegenwoordigt een gevaarlijke, totalitaire ideologie; de SDG’s doen dat ook. “Achter hun vlag gaat een duistere agenda schuil,” aldus het Kamerlid. Ook maakte hij bezwaar tegen de term ‘Nazi-tweet’ die de voorzitter gebruikte. “Zo heb ik het nooit bedoeld. Het is een term die de media voor framing heeft ingezet,” aldus Van Houwelingen.
Dat het de meeste twitteraars duidelijk was Van Houwelingen de ministers niet als nationaalsocialisten neerzette, zag de officier anders. Zij schatte dat het overgrote deel van de lezers zijn nuance niet zullen hebben opgemerkt. Of dit door het OM gemeten is, werd tijdens de zitting niet duidelijk.
Een politicus heeft een zekere verantwoordelijkheid onverdraagzaamheid te voorkomen, opperde voorzitter Waasdorp. De Officier van Justitie voerde de toenemende polarisering sinds corona, complotdenkers en ‘de fakkel van Kaag’ aan, als gevaren die tweets als die van Van Houwelingen met zich mee zouden brengen en “die veel verder gaan dan een schok die het politieke debat kan hebben”.
Van Houwelingen legde uit sociale chaos nu juist te willen voorkomen: “Ik ben van mening dat de SDG’s noodzaken tot een totalitaire herstructurering van de maatschappij. Juist op die totalitaire herstructurering is mijn kritiek gericht.“
Zijn advocaat wees de rechters op de absurditeit van de aantijgingen tegen zijn cliënt en relativeerde de zitting met een vakantieherinnering: Als je de rodeo-bezoekende, revolver dragende Amerikanen uit Montana zou uitleggen waarover het hier gaat, zouden ze zich rot lachen. “Mijn cliënt is een volksvertegenwoordiger die tienduizenden kiezers representeert. Hij moet worden vrijgesproken,” benadrukte de advocaat.
Het gevaar van de SDG’s, de global governance agenda en het onlangs afgesloten ‘Pact for the Future’ probeert Van Houwelingen naar eigen zeggen ook via Kamerdebatten aan te kaarten. Die pogingen zijn echter tevergeefs.
Ook hadden Kuipers en Van Gennip Van Houwelingen eerst wederhoor kunnen bieden. “Men heeft met het indienen van een aangifte bewust voor escalatie gekozen en het OM heeft ervoor gekozen mij te vervolgen,” aldus Van Houwelingen. Hij vroeg zich dan ook af of de motieven van de aanklagers wel zuiver zijn. “Proberen ze ons te intimideren? Het democratisch proces te hinderen? Twee regeringsleiders klagen een parlementslid van de oppositie aan. Het is absurd en maakt politiek debat onmogelijk. Dat is het eigenlijke doel van deze aanklacht. Via het strafrecht proberen ze de oppositie de mond te snoeren.”
Aanvullend wees Van Gessel de rechters erop dat de ministers tegen de makers van de bedreigende reacties geen aangiftes hadden ingediend. Hij zei dan ook zeer benieuwd te zijn, en met hem meerdere advocaten en Kamerleden, naar het vonnis van de rechter, want dat zal bepalend zijn voor het toekomstige politieke klimaat en de uitvoering van het politieke proces.
Van Houwelingen is niet het enige FVD-Kamerlid dat vervolgd wordt. In juni werd FVD-Kamerlid Gideon van Meyeren veroordeeld voor 200 uur taakstraf het oproepen tot, liefst vreedzaam, verzet tijdens de coronaperiode en de boerenprotesten. Zijn oproep werd opgevat als opruiing. Het hoger beroep is nog niet geagendeerd.
Ook FVD-partijleider Thierry Baudet dreigt te worden vervolgd. Op vrijdag 4 oktober werd hij, bijgestaan door zijn advocaat Theo Hiddema, door de politie in Amsterdam gehoord in verband met twee FVD campagnefilmpjes, gepubliceerd in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen november. De filmpjes zouden door de aangevers eveneens als beledigend ervaren zijn. Of het Openbaar Ministerie tot vervolging overgaat is nog niet bekend.
Van Gessel en Van Houwelingen wezen de voorzitter op de rechtsongelijkheid waarmee FVD Kamerleden mee te maken hebben: de aangiftes die zij indienen, worden consequent door het Openbaar Ministerie geseponeerd. De officier zei van hun aangiftes niet op de hoogte te zijn, een hiaat dat de verdediging direct corrigeerde.
FVD Kamerleden worden regelmatig uitgescholden voor ‘neo-fascist’. In 2021, bijvoorbeeld, publiceerde de NRC een cartoon waarop Van Houwelingen in bruine kledij geschilderd was, een verwijzing naar de ‘bruinhemden’ van de Duitse nationaalsocialisten. “Dat is op de man spelen. Dat gaat veel verder [dan mijn tweet],” aldus Van Houwelingen. Als reden voor de seponering werd opgegeven dat politici “tegen een stootje moeten kunnen.” Daar zei Van Houwelingen het mee eens te zijn, “maar dat moet dan ook voor de twee ministers gelden.”
De strafvervolging van FVD-Kamerleden is “een poging van het Kabinet, om de oppositie te intimideren en, iets wat ze in het vrije debat op argumenten nog niet gelukt is, via het strafrecht, via u dus, mij, ons, de oppositie, kritische Nederlanders, de mond te snoeren. Met andere woorden, dit is een politiek proces. Ik heb een groot deel van mijn Kamerlidmaatschap aan deze [SDG] problematiek gewijd. Indien ik hiervoor veroordeeld wordt, dan wordt mij daarmee de kern van mijn werk als volksvertegenwoordiger door de rechterlijke macht onmogelijk gemaakt,” sprak Van Houwelingen in zijn slotpleidooi.
Momenteel werkt het Ministerie van J&V aan een voorstel voor een wetswijziging dat de strafvervolging van ambtslieden moet aanscherpen. Daarvoor is een grondwetswijziging nodig. Maar ook nu al kunnen Kamerleden die een strafblad krijgen van hun functie ontheven worden. Dat de rechtspraak voor dit doel ingezet wordt, onderstreept het gevaar waarvoor Van Houwelingen met zijn tweet wilde waarschuwen: “de introductie van de SDG’s zal de samenleving naar een totalitair systeem brengen. Dat is mijn stellige overtuiging.”
De meervoudige kamer van 7 oktober was het vervolg van een in december aangehouden politiezitting. De kamer bestond uit voorzitter Mr. Waasdorp, mw. Mr. U-A-Sai en rechter in opleiding Mr. Hamelink. Hun uitspraak volgt op 21 oktober om 13:00 uur in aanwezigheid van geïnteresseerden.