(Interview met Potkaars, nadat het vonnis bekend werd.)
Na een strafproces, dat in januari 2024 begon en uit meer dan vijftig rechtszittingen bestond, werd de Duitse advocaat en medeoprichter van Corona Ausschuss, Dr. Reiner Fuellmich, op donderdag 24 april veroordeeld tot drie-en-een-half jaar gevangenisstraf, het terugbetalen van twee vermeend verduisterde geldsommen €200K en €500K en de proceskosten.
Het vonnis kwam, ondanks de lengte van het proces, toch nog als een verrassing voor iedereen die de zaak, zitting na zitting, had gevolgd. “Als het vonnis binnen een week wordt uitgesproken, weten we zeker dat het al lang klaar lag,” zei een Duitse toeschouwer.
Een dag eerder had het ‘Landgericht Göttingen’ de termijn voor Fuellmich’s slotpleidooi verlengd van 12.00 tot 15.00 uur. De advocaat van Fuellmich, Katja Wörmer, had tot 16:00 uur de tijd haar betwisting van de onpartijdigheid van de gehele kamer in te dienen. Na de slotverklaring van Fuellmich kondigde de voorzittende rechter, Carsten Schindler, echter onverwacht aan dat de zitting na een twee uur durende pauze om 17.00 uur zou worden voortgezet.
Zelden eindigden de zittingen, in ieder geval die van de afgelopen tien maanden, later dan 15.30 uur, laat staan dat ze op een later tijdstip hervat werden.
Rond 16.45 uur werden de circa dertig toeschouwers, die tijdens de onderbreking in diverse cafés aan het speculeren waren over wat er om 17:00 uur zou kunnen volgen, opnieuw verrast, ditmaal door een persbericht van de rechtbank. Daarin stond dat de uitspraak om 17.00 uur bekend zou worden gemaakt, als er zich geen verdere verrassingen zouden voordoen. Alle grote Duitse media-organisaties werden in de e-mail gekopieerd.
Intussen, zoals later bleek, was een andere rechtskamer, elders in het gebouw, druk doende met het verwerpen van Wörmers aantijging van partijdigheid.
Effectief twee jaar en acht maanden voor een in rook opgegane verduisteringsaanklacht
Schindler, in zijn haast het vonnis uit te spreken, vergat de zitting te openen en begon met zijn inleidende opmerkingen, tot hij op de camera’s gewezen werd. De twee filmende journalisten kregen te horen dat ze niet mochten publiceren wat ze net hadden opgenomen.
In rap tempo las Schindler vervolgens de conclusies van de strafkamer voor. De gevangenisstraf bleek te zijn opgebouwd uit een straf van twee jaar en vijf maanden voor het vermeend verduisterde bedrag van €200K en een straf van drie jaar en vijf maanden voor het bedrag van €500K. Omdat beide delicten eenzelfde soort vergrijp betroffen, werd de totale duur ‘gereduceerd tot drie jaar en negen maanden’, conform de eis van het Duitse Openbaar Ministerie.
Rechters negeren zes maanden eenzame opsluiting
Het vonnis is zwaarder dan het al lijkt, omdat de rechtbank besloot om vijf van de achttien maanden die Fuellmich in voorarrest heeft doorgebracht niet in mindering te brengen. De reden voor deze ‘extra tijd’ was dat de verdediging het proces onnodig had verlengd en vertraagd. Fuellmich, die sinds 13 oktober 2024 in hechtenis zit, zal daarom nog twee jaar en acht maanden gevangen gehouden worden, in plaats van twee jaar en drie maanden.
Dat Fuellmich door het bewust vertragen van het proces – als hij dat deed – vooral zichzelf heeft benadeeld, werd door Schindler niet in overweging genomen. Niet alleen heeft Fuellmich daarmee de tijd in gevangenschap (terwijl hij nog op vrijspraak hoopte) voor zichzelf verlengd, de detentie-condities zijn in voorarrest ook veel strikter dan die voor het uitzitten van een straf na veroordeling.
Evenmin is rekening gehouden met de zes maanden die Fuellmich in isolatie heeft doorgebracht, noch met het feit dat hij aan voeten en handen geketend en onder zwaarbewapende begeleiding getransporteerd werd. In Duitsland geldt een maximum van vijftien dagen isolatie. Een half jaar eenzame opsluiting is door voormalig VN-rapporteur Nils Melzer gekwalificeerd als psychische marteling.
De rechtbank besteedde weinig tot geen woorden aan enkele procedurele missers van het Duitse Openbaar Ministerie, de door de Duitse regering betaalde “deportatie” van Fuellmich uit Mexico, noch aan het feit dat de verdachte zelf werd beroofd van meer dan €1 miljoen, door een van de aangifte-indieners, Marcel Templin.
Daarnaast lijkt ook de weigering Fuellmich afscheid te laten nemen van zijn stervende en daarna overleden moeder niet in de strafmaat te zijn verdisconteerd.
Aangezien de tijd die Fuellmich in isolatie doorbracht tien keer zo lang was als de Duitse norm, zou gesteld kunnen worden dat die zes maanden in isolatie als zestig maanden voorarrest hadden kunnen gelden. Was dat gebeurd, dan was Fuellmich op 24 april een vrij man geweest en wellicht gecompenseerd voor het disproportioneel harde voorarrest. Het gaat hier echter om een politiek beladen proces, waarbij het ‘vrijuit gaan’ van de Duitse advocaat en de mogelijkheid dat hij weer in het openbaar zou kunnen spreken nou precies was wat de Duitse regering, koste wat het kost, wil voorkomen.
Dezelfde rechters behandelen ook het tweede proces
Ondertussen is een tweede proces, gebaseerd op zestien aanklachten, in voorbereiding. Elk van deze aanklachten bestaat uit een betaling van ongeveer €28.000 (inclusief btw) aan het (voormalige) advocatenkantoor van Fuellmich voor werk dat ten behoeve van Corona Ausschuss werd uitgevoerd: IT en organisatorische taken, zoals communicatie met sponsors en gasten. Deze aanklachten werden drie keer eerder afgewezen – door de hoofdofficier van justitie in Göttingen, een officier van justitie in Berlijn en de derde keer door de huidige rechtskamer in Göttingen.
Aanklager John (uitgesproken als ‘Joon’) ging tegen de verwerping van de zestien aanklachten door de rechtbank in beroep. Een half jaar later, toen van de beschuldiging van verduistering vrijwel niets meer over was, besloot het hooggerechtshof in Braunschweig de aanklachten alsnog toe te staan als grond voor een vervolgproces. De beslissing, gepubliceerd op 6 november vorig jaar, kreeg nauwelijks media-aandacht in het tumult van de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen.
Het tweede proces wordt naar verluidt toegewezen aan dezelfde meervoudige kamer die het eerste proces behandelde. Aanvankelijk zou het eerste en nu afgesloten proces behandeld worden door een ander vijftal rechters, maar de kamers werden op het laatste moment verwisseld. Gezien de strenge straf die Schindler en zijn collega’s Reiner Fuellmich hebben gegeven en gezien de gelijkenis van de aanklachten in beide processen, is er weinig hoop dat de rechtbank in het tweede proces tot een mild of onpartijdig oordeel zal komen.
Goed doen geldt niet als goed gedrag
Bij blijk van goed gedrag, hoeft een gevangene in Duitsland slechts de helft van de opgelegde gevangenisstraf uit te zitten. De vraag is, echter, wat men in het geval van Fuellmich als ‘goed gedrag’ aanmerkt. De gevangenisdirectie zette Fuellmich zes maanden lang in een isolatiecel, omdat hij andere gevangenen zou ‘opruien’. Dit opruien bestond uit het juridisch adviseren van medegevangenen en het regelen van betrouwbare advocaten – iets wat buiten de huidige Duitse regeringskringen als ‘goed gedrag’ zou hebben gegolden.
De vermorzeling gaat verder
Intussen heeft Fuellmich hoger beroep aagentekend. Wanneer dat beroep, of het tweede door het Duitse OM ingezette proces begint, is nog niet bekend; duidelijk is wel dat zijn advocaten en hij een uitzonderlijk intensieve tijd tegemoet gaan.
Tijdens het schrijven van dit artikel was het schriftelijk vonnis nog niet gepubliceerd. Schindler staat bekend als een ‘snelle’ rechter, maar aangenomen wordt dat hij de tijd zal nemen het oordeel zo te formuleren dat de kamer zich tegen kritiek van het gerechtshof gedekt weet.
Geen woordsmid kon echter op 24 april de vijf rechters tegen de kritiek van de publieke tribune beschermen. Zij, die het afgelopen jaar de zaak volgden en zagen hoe het recht veelvuldig gebogen werd, stonden op en schreeuwden: “Niet in mijn naam!
De Vijfde Strafkamer van het Regionale Gerechtshof in Göttingen voelde dat het dit keer geen zin had om de toeschouwers tot de orde te roepen en verdween dan ook snel in de kamer achter de rechtszaal, hun zwarte gewaden achter zich aan golvend.
‘Recht’ leek achter te blijven in de vorm van Reiner Fuellmich, die geschokt, maar desondanks breed lachend het staande publiek bedankte: “Eén voor allen en allen voor één!” Het faillissement van de Duitse rechtsstaat in één beeld.